SELAMAT DATANG

Selamat datang di Blog Darah Daud 303. Semoga Anda menikmati apa yang ada di blog ini. Tuhan Yesus memberkati kita semua. Amen.

Cari Blog ini

Formulir Kontak

Nama

Email *

Pesan *

Blog DARAH DAUD 303 Memiliki aktivitas antara lain: penelitian, penulisan & konseling

Jumat, 18 Desember 2020

UMA LISAN IDA NARAN "SURA-UBU" IHA KA LAE? (Mensajen Importante Enkamiña Ba PDS/Partidu Desenvolvimentu Sosial/is)

A. Prefásiu
 
Artigu ida ne'e, espesialmente, hau enkamiña lós deit ba hau nia belun diak nain rua (ida Ministru, ida fali Assesor) ne'ebe agora dadaun ne'e involve iha GOI ho PDS (Partidu Desenvolvimentu Sosial/is) ninia membrus tomak. Mas infelizmente, sira nain rua nia naran, hau labele mensiona iha artigu ne'e.
Entretantu, hau la dedika artigu ida ne'e ba parte seluk. Parte sira ne'ebe la halo parte iha PDS, bele lé artigu ida ne'e, mas karik iha liafuan ruma la monu ba imi nia laran, labele senti ofendidu, labele fuan taridu, labele nervus sa'e, to'o adrenalin nakalin hodi fakar sai ba sirkulasaun sistemik.
 
B. Governu Ida Ne'e Klassifikadu Nudar GO. 
 
Horiseik kalan (pur volta de 8.30), hau ho hau nia belun diak balun (Kader PD/Partidu Demkrátiku), sai husi Kampus Unpaz, ba vizita hau nia belun diak ida iha nia residensia (hela fatin). Hau nia belun ne'e, belun ida-ke diak tebes. Amirua belun diak ba malu, desde hasoru malu iha 2017. Primeira vez hau hasoru belun diak ne'e, iha 22 de Jullu 2017, iha loron votasaun. Devez enkuandu, hau nia belun diak ne'e gosta goza hau ho liafuan Inglés; "Wooii ankauseri...flair biiuu...bapa sae-ma sisia....!!!" 
 
Hau nia belun diak ne'e, agora dadaun asumi knaar nudar Ministru GOI ("Governu Oitavu Inkonstitusional"). Bazeia ba hau nia perspetiva pessoal, governu ida agora ne'e, governu ida-ke klassifikadu ou kategoriadu nudar GOI. GOI tamba, haré husi aspetu saida deit, husi nivel ida ne'ebe deit, Oitavu Governu ida ne'e tuir lolos "abortu" kleur tiha ona. Mas tamba deit ita nia moe laiha, ita nia "urat malu mos putus" hotu ona, loron kalan, ita halo retorika tuun-sae, hodi mantein nafatin GOI.
Liafuan GOI ne'e, etimolojikamente (tuir emar sira husi "Rumpun H"), signifika "kapadu". Karik sani nain sira bele permiti hau tradúz ba Lian Kemak, kapadu ne'e katak "terkebiri". Kuandu sai ona "kapadu, katak kiuk ona. Labele prodúz tan buat ruma. 
 
Komu hau la'os politisi (maibé involve iha area akademisi), no hau mos laiha intresses ho espetasaun pessoal ruma ba iha GOI, frankamente, hau atu dehan katak, hau nia paradigma hanoin, la'os berpola "untung-rugi", maibe berpola "benar-salah". 
 
Buat ne'ebe lós hau tenki dehan lós, no buat ne'ebe sala, hau tenki dehan sala. Hau atu gava GOI to'o tiha fali loro-matan mos, GOI sei la fo duit metan ida. Hau hamosu stigma GOI ba governu ida ne'e, la'os tamba hau membru (Quadru) CNRT. Hau mantein hau nia imparsialidade nudar akademisi. Entretantu, stigma GOI ne'e, opiniaun pessoal. Perspetiva privada. Stigma GOI mosu tamba bazeia ba hau nia obervasaun, katak iha buat barak-ke la'o la loos.
 
C. Partidu Istroika Ba Sai Fali Aitonka 
 
Iha momentu AMP 2018 sei kaer ukun, ladauk nakfera, AMP 2018 "joga" PR (Prezidente Republika) út didiak. Boikota tiha PR nia viajen lubun ida ba rai liur, inklui viajen ba hasoru Santo Padre iha Vatikanu. Mas to'o ikus, tamba deit kán demais atu kaer ukun, partidu boot refere, viola fali ninia prinsipiu fundamentais. 
 
I mais pior, partidu istoriku boot ida, ho retorika oioin, ba viabiliza fali errus boot ne'ebe tuir lolós labele akontese. Idealmente, partidu istoriku refere mak tenki sai hanesan autor prinsipal hodi hadiak buat kleuk hirak ne'ebe akontese. Partidu boot refere, tuir lolós hala'o politika "penuh martabat" hodi sai exemplar ba jerasaun foun. Nudar parte ida husi "edukasaun civika", liu-liu ba jerasaun milenial. Maibe tamba deit "obsesi demais" (obsesi tingkat dewa) atu kaer ukun, partidu istoriku boot ida ne'e tenki ba sai fali fali aitonka hodi tabrak (soke) buat hotu. Tabrak norma, tabrak lei, tabrak ordem, tabrak moral, até tabrak "fiar" (fé), hodi ignora no abandona Amu Lulik sira nia mensajen pastoral.
 
D. Nunu Governu Sei Dignu Liu 
 
Mas se-karik partidu istoriku boot ida ne'e mak iha kapasidade no onestidade, "secara bermartabat" (ho dignu), husi inisiu, bele transforma Governu Oitavu ba "Nunu Governu", entaun hau laiha razaun forte atu koloka stigma "GOI" ba governu ida ne'e. Tamba Oitavu Governu AMP ne'e tuir los abortu kleur tiha ona, assin-ke PM (Primeiru Ministru) hatama karta rezignasaun.
Nunu Governu ne'e dignu liu. Atu nune'e, partidu istoriku ida ne'e ninia adversariu politiku labele ofende fali partidu istoriku, hodi dehan; "Partidu istoriku haksoit lutu ba buka etu siin iha ema nia dapur laran". I infelizmente, hau nia belun diak nain rua, ida Ministru, ida fali Assesor, tenki ba han hotu fali etu sin ne'e, to'o hau nia Companheiro diak ida, moras atu mate sal-sala. Han sala etu sin, kabun hotu bubu, Médiku sira iha Ospital Nasional Guido Valadares mos sai konfusaun hotu, no "hands up" (foti liman). 
 
Entaun atu labele han bebeik etu sin, diak liu, tenta tok, oinsa, halo mudansa bot hodi hadiak GOI, no transforma ba Nunu Governu.
Tamba atu muda GOI ba Nunu Governu, "não kusta nem nada". 
 
E. Belun Nain Rua Hamanasa Hodi Goza
 
Horiseik kalan, assin-ke hakat tama ba varanda, teki-teki, hau rona busa lian. Lian ho ton (nada) ne'ebe estrañu. Hau ba bebeik fatin refere, mas hodi kalan, pela primeira vez, hau rona busa nia lian ida estrañu. Hau husu ba hau nia aan, tamba sa mak busa ne'e tenki lian hanesan ne'e? Ne'e sinal saida? Será-ke buat ruma atu akontese? Afinal, hanya gara-gara, hau nia belun rua ne'e atu hamanasa hau nia artigu ne'ebe ho konteudu, husu ba Quadrus CNRT hodi buka tuir, Mr. X nia orijen ne'e mai husi ne'ebe? 
 
Hodi kalan, assin-ke belun rua ne'e hamanasa no goza, hau tuur nonok deit nune'e to ami bubar. Tamba di tengah-tengah keasyikan sira nain rua hamanasa, Avo Misterio teki-teki mosu hodi fo "warning" ne'ebe sériu tebes. Katak hau labele simu hola fali belun nain rua nia hamanasa ne'e hodi halo trosa fali Avo Misterio nia mensajen ne'ebe hau enkamiña ba Quadrus CNRT hodi buka tuir Mr. X nia orijen. Tamba mensajen refere la'os buat brinkadeiras. La'os lelucon kosong, ou komedi basi.
 
F. Konsekuensias Husi La Assina Dokumen PY 
 
Ba hau nia belun diak nain 2 ne'ebe hodi kalan hamanasa hau nia mensajen ba CNRT, hau atu fo hanoin istoria badak tuir mai ne'e, hodi konsidera tok hanesan lisaun ida, karik bele: 
 
Uluk, iha 12 Maiu 2018, loron EA (Eleisoins Antesipada), Mr. X ba Rumah Tua Yosua (RTY), ho objetivu atu assina "Perjanjian Yosua" (PY), ne'ebe hau dezeña iha Denpasar Bali Indonézia. Iha momentu neba (12 Maiu 2018), Mr. X nia anak buah sira (Quadrus CNRT), hamriik dook hotu. Varanda RTY mos sira la besik. Iha varanda RTY, so iha deit ema nain 3 (belun Aze Liong, Compaheiro SBY ho Senhor Gastão, eis Ministru Obras Públika-Transporte no Komunikasaun).
Hau ho Mr. X mesak mak iha kuartu laran. Odamatan xave metin. Nehek deit mos liu ladiak. Assin-ke hau xave odamatan, Mr. X komesa loke Dokumen PY hodi lé berulang-ulang, repete ba repete, husi pajina primeira ba to'o pajina ikus liu. Mas nufim, Mr. X deside lakohi assina, tamba deit iha buat fukun balun ne'ebe la monu ba Mr. X nia laran, padahal buat fukun refere, hakerek iha Biblia (Antigu Testamentu).
 
Mr. X lakohi assina, taba Mr. X iha ninia razoins propria. Mas pergunta fundamentais mak ne'e: "Tuir Mr. X ho Membrus (Quadrus) CNRT sira nia perspetiva, istoria Rai Timor husi sékulu ba sékulu, ninia abut iha ne'ebe loos? Iha Nai Maromak Nia hakarak? Ou iha ita emar nia "free will" (kehendak bebas).
"Ou keta iha Mr. X ho Quadrus CNRT sira nia free will karik?"
 
Pergunta fundamentais iha leten hau hamosu ho razaun tamba, desde-ke Mr. X lakohi assina Dokumen PY, husi ne'e kedan, Mr. X no CNRT labele fila fali ba kaer ukun hanesan tinan 10 antes.
 
Iha momentu neba (12 Maiu 2018), assin-ke Mr. X deside lakohi assina Dokumen PY, Avo Misterio mosu mai, hakat tama liu ba hau nia kuartu laran, ko'a kotu tiha moskiteiru (kelambu) nia talin ida (koa ida deit, la'os koa 4 nee hotu), hodi fo hela mensajen. 
 
Depois de Mr. X fila husi RTY, hau posting kedan artigu ida ho konteudu kona-ba Avo Misterio nia mensajen ne'ebe dehan katak, desde-ke Mr. X lakohi assina Dokumen PY, sei mosu konsekuensias boot 2 hanesan tuir mai ne'e:
 
1. Mr. X labele kaer tan ukun to fila ba mundu seluk.
2. Durante Mr. X sei moris, kadoras husi GSR (Greater Sun Rise) sei labele dada mai Timor. Mr. X ho Membrus CNRT atu tanis to tiha fali matan wen raan mos, kadoras sei lamai. 
 
Padahal, programa dada kadoras mai Timor, sai hanesan program unggulan ho "selling point" ne'ebe ás tebe-tebes hodi atrai povu iha EA 12 Maiu 2018. Mas ate a data, kadoras nia kanu rohan balun deit mos ita ladauk haré.
 
Assin-ke hau posting artigu ne'e iha hau nia timeline FB, iha 12 Maiu 2018, emar CNRT sira ho ninia aliansa hamanasa kumu kabun, dehan hau bulak. Sira dehan, iha rai ida ne'e, asu ida labele impede Mr. X nia hakarak. Ba Mr. X, laiha buat ida-ke impossible. "Mas realidade (data no fakta) hatudu saida mai ita?" 
 
Belun sira haré hetan kalae? Mr. X, Lider Supremu Libertasaun Nasional, ho karisma ne'ebe boot tebes, ho esforsu tomak atu fila ba kaer ukun, mas ate a data, falla hela deit. Ne'e tamba saida karik? Será-ke ida ne'e, koinsidensia deit (kebetulan belaka)??? 
 
G. Manan Eleisoins Mas Labele Ukun (Sai Marjinalizadu)
 
Rezultau EA hatudu katak, AMP ne'ebe CNRT lidera mak manan EA. No CNRT konsideradu hanesan partidu ne'ebe manan EA ho asentu maioria (21 kadeiras), PLP hetan kadeira 8, no KHUNTO hetan kadeira 5. Ho varian (maneira) seluk, hau atu dehan katak, tuir lolos ne'e, CNRT mak nain. CNRT mak manda peiju iha AMP 2018. 
 
"Mas realidade hatudu saida?"
 
CNRT ho maioria abzoluta iha AMP 2018, sai marjinalizadu tiha, PLP ho KHUNTO ida hetan deit kadeira 13 (8+5) mak "meraja-lela" tiha fali. Mais pior, divia, CNRT nia Quadru mak ba assumi knaar PM (Primeiru Ministru), mas dudu fali PLP nia Quadru mak ba kaer fali pasta PM. Ita keta interpreta hodi dehan, desizaun fo pasta PM ba ema seluk ne'e, tamba politiku nain sira iha CNRT neba mesak kompostu husi ema laran osan mean. La'os ida ne'e. Maibe erru ida ne'e (oferese kadeira PM ba emar seluk mak kaer), tenki akontese, tamba Nai Maromak mak taka dunik dalan ba Mr. X ho nia Quadru hodi labele kaer ukun, hodi konprova deit Avo Misterio nia mensajen iha 12/Maiu/2018.
 
Faillansu no errus sira iha leten ne'e akontese, la'os tamba koinsidensia (kebetulan deit). Maibe errus sira ne'e tenki akontese, hanesan rezultadu husi Mr. X lakohi assina Dokumen PY, no aumenta tan ho anak buah sira nia atitude, hamanasa fali Avo Misterio nia mensajen hanesan hodi kalan belun nain rua hamanas ahau nia artigu. Belun sira keta hanoin, Dokumen PY ne'e hau (Rama Cristo) ninia ideias propria. Oin hanesan hau ida reza deit Ami Aman mos la los, oinsa hau bele ba hanoin hetan fali atu dezeña Dokumen PY hodi fo ba Mr. X assina?? 
 
Dokumen PY ne'e Nai Maromak Nia Obras. Timor nia istoria husi sékulu ba sékulu, ninia abut, iha 'Perjanjian Yosua', perjanjian ne'ebe Profeta Moises mate tiha, no Nai Maromak tenki halo "Perjanjian Foun" hodi hili fali Profeta Yosua mak lidera povu Israel hodi tama ba Rai Kanaan (Tanah Perjanjian).
 
H. La'os Prezidente Repúblika Nia Kulpa 
 
Kastigu husi Nai Maromak tamba Mr. X lakohi assina Dokumen PY no Mr. X nia anak buah sira hamanasa fali Avo Misterio nia mensajen ne'ebe hau posting iha hau nia artigu (12 Maiu 2018), ninia rohan, la kotu deit iha politika faillansu entrega fali pasta PM ba Quadru PLP. Mais pior, CNRT nia kandidatus Ministrus sira, atu hakat ba kaer ukun, PR (Prezidente Repúblika) pendenti tan tiha. Hein to'o dool. Hanesan Lian Mambae karik dehan: "Sudah jatuh tertimpa tangga. Komandannya membuat keputusan politik yang keliru, anak buahnya jatuh ke jurang yang sangat dalam". 
 
Belun sira atu fiar ou lae (fiar ba mos hau sei la manan buat ida, sei la altera buat ruma iha hau nia vida pessoal), hau tenki frankamente dehan; "PR la fo pose ba kandidatus Ministus sira husi CNRT, la'os PR nia kulpa pessoal. Entah PR sadar ou lae, PR ezekuta hela Nai Maromak Nia proria Obras, tamba deit Mr. X lakohi assina Dokumen PY. 
 
Ne'e duni, tuir lolos, labele fo kulpa ba PR, khusus iha PR ninia desizaun la fo posse ba kandidatus Ministrus sira husi CNRT.
 
Infelizmente, istoria tristeza ninia rohan la para deit iha neba. Mr. X halo tuun, halo sa'e, to'o ikus, forma dunik AMP Bairo dos Grilhos. Mas infelizmente, depois de ba hasoru PR, saida mak akontese? PR dada borracha naruk, AMP Bairo dos Grilhos hein to dool, hein to'o manu nehan moris, kuda dikur mosu, mas PR nunka mais pronunsia buat ruma, halo KHUNTO aproveita oportunidade ne'ebe F ho PLP ba halo aproximasaun, deside halai sai tiha husi AMP Bairo dos Grilhos, to'o AMP Bairo dos Grilhos "bubar sebelum berkibar". 
 
Konselleiru KHUNTO, Bou Naimori sei goza tan hodi dehan nune'e; 
 
"Ami respeita nafatin Maun Bot (Mr. X), mas ami hadomi liu povu". Padahal ne'e retorika deit. Iha kotuk neba, kadeira Vise PM metin tiha ona iha KHUNTO nia liman. Uma semana antes Bou Naimori halimar retorika ida ne'e, hau nia belun diak ida manda tiha ona dokumentus ida kona-ba kondisaun ne'ebe KHUNTO husu ba F + PLP tenki halo tuir, se F ho PLP hakarak KHUNTO sai husi AMP Bairo dos Grilhos hodi mai forma fali AMP ne'ebe atu lidera GOI. 
 
"What a sad story?"
 
I. Lian Maktaka 
 
1. Kontra Nai Maromak Nia Obras, konsekuensias sempre todan. 
 
2. Iha mundu ne'e, buat hotu sei la'o ho diak, kuandu ita emar sei mantein sentidu moe ne'ebe Nai Maromak oferese gratuitamente mai ita. Buat ida moe ne'e la presiza lori osan hodi sosa. La presiza eskola to universitariu mak foin hetan. Assin-ke ita nia Avo Adaun ho Eva han sala aifuan ne'ebe Nai Maromak bandu, sira rua foin senti katak, afinal sira rua molik hela. Padahal, antes han aifuan proibidu, sira nain rua laiha sentidu moe iha sira nia aan. Tamba ne'e mak, iha momentu Nai Maromak mosu mai buka sira nain rua hodi husu, tamba sa mak sira nain rua han fali aifuan ne'ebe Nai Maromak bandu?, Adaun ho Eva tenta taka sira rua nia isin ho aitahan tamba senti moe. Moe ne'ebe Adaun ho Eva senti ne'e mak hatun husi jerasaun ba jerasaun, atu nune'e, sentidu moe ne'e sai hanesan simbolu sivilizasaun, la'os atu hodi destingi deit ita husi animal ain 4, maibe atu sai mos intrumentu ne'ebe ita emar bele utiliza hodi kontrola ita nia atitude no liuliu kontrola ita nia hahalok. Mas infelizmente, ema barak moe lakon tiha ona, inklui hau ida hakerek artigu ida ne'e. Komu ita nia moe ne'e la funsiona, ita tabrak norma, tabrak lei, tabrak ordem, tabrak regras, tabrak mos relijiosu/a sira nia lian menon ba "bem comum", nsst, etc. 
 
3. Desde-ke Mr. X lakohi assina Dokumen PY, desde ne'e kedan dalan ba Mr. X atu fila ba kaer ukun, "feichado totalmente". Mr. X ho Quadru CNRT atu la'o haleu tiha Timor hodi hetan fali dalan fila ba ukun, mas sei labele akontese. Belun sira bele fiar, bele lafiar. Tempu mak sei hatudu. Podeser (maske ho probabilidade ne'ebe kiik tebes), dalan atu Mr. X fila ba kaer ukun, Nai Maromak sei loke fali, kuandu Mr. X no Quadrus CNRT preenxe uluk kondisaun...bla..bla..bla..(buka tuir Mr. X ninia orijen mai husi ne'ebe, sambil hare didiak sinal estrañu ho letra X iha foto anexu).
 
J. Rekomedasaun Espesial Ba PDS
 
Belun nain rua ne'ebe hodi kalan hamanasa hau nia artigu, hamutuk ho Membrus PDS sira, bele lé fali mehi ne'ebe belun Assesor mehi iha dia 20 Setembru 2020, no halo tok reflesaun (kontemplasaun klean ruma), sentidu husi mehi refere. Iha mehi refere, Nai Maromak hatudu momos katak, dalan ida belun Ministru atu hakat tama ba laran, kloot loos. So hau (Rama Cristo) tenki halo "kontajen" no baku rahun tiha morru ne'e, mak Ministru foin bele hakat tama ba. Ne'ebe atraves artigu ida ne'e, atan hau atu dehan nune'e, karik belun diak nain rua hakarak seriu duni harii uma kain foun (PDS), hodi hetan susesu iha futuru, tenta oinsa hodi interpreta didiak mehi 20 Setembru 2020.
 
Hau ajuda fo-sai gratuitamente ba belun nain rua ho membrus PDS tomak, tamba ita sira ne'e mak tenki hanoin malu. Labele karak hodi taka ba malu, tamba hakarak buka diak ba ita nia aan deit.
Belun nain rua kontaktu ho Quadrus PDS, mobiliza rekursu hotu, hodi buka tuir tok, iha Timor laran ne'e, iha Uma Lisan ho naran "SURA UBU", iha kalae? Sura-Ubu ne'e signifika buat barak, mas iha oportunidade ida ne'e hau fo hatene rua deit lai;
 
a. Sura-Ubu, artinya; "Sang tukang hitung".
b. Sura-Ubu artinya; "Dia yang suka mengucapkan sumpah".
 
Belun nain rua hamutuk ho Quadrus PDS, mobiliza membrus sira hotu, hodi buka tok, Uma Lisan naran Sura-Ubu iha kalae? Se-karik Sura Ubu ne'e mak iha dunik, entaun, PDS tenki mobiliza rekursu hotu ne'ebe PDS iha hodi buka tuir "Turunan Sura-Ubu" ne'ebe ho karakter: "Sang tukang hitung" ou "Dia yang suka mengucapkan sumpah". 
 
Turunan Sura-Ubu ne'ebe hau intende iha ne'e, la'os narnaran turunan Sura-Ubu. Maibe figura refere, fizikamente, iha sinais importante lubun ida iha ninia liman laran (telapak tangan). Sinais saida mak ne'e, hau labele loke lai agora. Buka uluk tiha lai, Uma Lisan ho naran "Sura-Ubu" ne'e eziste dunik kalae? Hau loke uluk tiha, depois Uma Lisan Sura-Ubu la eziste, entaun saugati deit.
 
Hau kumpri ona hau nia dever (0rientasaun mai husi leten) hodi fo-sai gratuitamente, saida mak PDS tenki halo hodi hetan susesu iha futuru (2023). PDS bele halo tuir, ou bele ignora no abandona. Ba hau, PDS halo tuir, hau syukuri. PDS la halo tuir, hau maklumi. PDS atu halo tuir ou lae, hau "tetap nothing to lose".

 

Tidak ada komentar: