HILI KANDIDATU PREZIDENTE NEBE FUAN DIAK NO KAKUTAK FORTE

Festa demokrasi nebe sei akontese iha 19 Marsu 2022, ne'e Eleisoens Prezidensial. La'os Eleisoens Parlamental. Mas Kandidatu Prezidente balun nia linguajen nebe hato'o iha kampaña, hanesan fali la'os atu sai Xefe Estadu, maibe atu sai fali Xefe Governu. Ita la hatene los, tamba sa, ida nee akontese? Tamba Kandidatu refere disorientadu? Ou tamba la hatene destingi knaar Xefe Estadu ho knaar Xefe Governu?

Ou dala ruma, Kandidatu refere ninia Ekipa Susesu mak prepara sala materia??? Liuliu ema nebe Kandidatu refere tau fiar ba nudar "Speech writer" dezenha sala materia kampaña.

Mas see fallansu mai husi Ekipa Susesu ou "Speech writer", nudar Kandidatu Prezidente Republika, iha kompetensia para orienta Ekipa Susesu ou "Speech writer" hodi troka no dezenha materia kampanye nebe apropriadu. See Ekipa Susesu ou "Speech writer" halo fallansu tiha mak Kandidatu Prezidente labele identifika no deteta fallansu refere, kerdizerke, Kandidatu refere ninia kapasidade intelektual kestionadu.

Prezidente da Republika nee simbolu nasaun, no aumezmu tempu, reprezenta nasaun nia identidade tomak iha momentu Prezidente da Republika halao interasaun ho komunidade internasional. See Prezidente da Republika ninia kapasidade intelektual la adekuadu hodi ajuda nia hala'o knaar nudar Xefe Estadu, todan no moe, laos Prezidente da Republika deit maka lori. Maibe povu Timor Leste tomak tenki lori hotu.

Entretantu, husi hau nia perspetiva pesoal, iha komponentes elementer rua (2) nebe tenke sai razaun forte ba votantes sira antes deside hili ita nia Prezidente da Republika. Komponentes elementer rua (2) nee mak:

1. Hili Kandidatu nebe "Fuan Diak".

2. Hili Kandidatu nebe "Kakutak Forte".

Etimolojikamente ka semantikamente, termus "fuan diak" no "kakutak forte" nebe atan hau uza iha artigu ida nee, parese normativu liu, no refere ba kapasidade moral no kapadsidade intelektual. Mas politikamente, iha kontestu Eleisoens Prezidensial 2022, termus "fuan diak" no "kakutak forte", loke espasu luan ba lee nain sira hodi halo interpretasaun tuir emar ida idak nia preferensia pesoal. Obrigadu wain.